60’larda karikatürlere çok ilgi duyuyordum. Gazete ve dergilerde beğendiğim karikatürleri kesiyor, biriktiriyordum. Ama kendim çizmeyi hiç düşünmemiştim.

80’lerin başında, açmış olduğum bir sergi sırasında, yapıtlarımdaki mizahı eleştiren ve neden karikatür çizmediğimi soran bir meslekdaşıma verdiğim “Sanat’ı bu kadar ciddiye almayın, O’na daha fazla mizah katın” yanıtı hayat boyu sloganım oldu.

Ardından Belçika ve Üsküp’te düzenlenen karikatür festivallerine katıldım. Sanat ve karikatürün ne denli iç içe olduğunu bu festivaller esnasında gözlemledim. Ve o andan itibaren ‘grafik mizah’ yapmaya başladım.

- Doğru, karikatür “ötesi”yim. Resimlerle, kelimelerle, şekillerle oynuyorum. Bana komik gelen pek çok durum ve konuyla karşılaşıyorum. Yoksa bile, onları gülünçleştirmek için kendimden birşeyler katıyorum. “Grafik mizah sanatçısı” diyebiliriz. Ya da en iyisi biz buna, işlerinde mizaha şıkça başvuran bir “sanatçı” diyelim!

Resimlere gelince, onlar sadece ‘Sanat’tır!

- Böyle bir iş yapmak için insan biraz deli olmalı. Kan, ter ve gözyaşından oluşan ağır bir yüktür omuzlardaki, fakat yine de seviyorum. Hollanda Karikatür Festivali’ni başlatmamın nedeni, gazete köşelerinde sıkışmış kalmış siyah-beyaz çizimlerin aynı zamanda birer sanat yapıtı olduklarını kanıtlamaktı. Karikatürün salt günlük olmadığını, çizgiyle eleştirmenin ötesinde birşey olduğunu göstermek istedim.

Bugüne dek derlediğim 26 karikatür albümünden yalnızca üç adedi tamamen tükendi. Sonuçta az da olsa kâr ettim ve bu kazancı sanat kitapları yayınlayarak harcadım. Ama yılmadım, yakın bir gelecekte yeni karikatür festivalleri düzenleyeceğim.

- Evet riskli. Özgürlüğü severim. Bu nedenle müdahaleci olmayan kuruluşların sponsorluğunu yeğlerim. Deventer sergisinin kısmî sponsoru Deventer Turizm Ofisi idi, ne serginin temasından ne de verilen mesajlardan dolayı sorun yaşadık. Hollanda Kültür Bakanlığı, hiç sorgulamadan konukların biletlerini karşıladı. Sorun, Türkiye temsilcisinden kaynaklandı. Türkiye’den gelecek olan davetlilerin bilet ücretlerini ödemeyi ve açılışta Türk kahvesi ile Türk lokumu ikram etmeyi kabul etmişti. Zaten serginin adı da Deventer Ballı Çöreği ile Türk Kahvesi’ydi. Sergiyi de kendisi açacaktı ama, sergi kataloğunu gördükten sonra katılmaktan ve katkılardan vazgeçti. Ona gore karikatürler yeterince komik değil, üstelik inciticiydi!

- Çocukken, ayakkabı kutularının içine resim yapardım (paper-panorama). Aile fertleri ile komşularımız 1 sent karşılığında, açtığım delikten kutunun içindekini izleyebilirlerdi. Gençliğimin peep-show’larıydı bunlar! Şimdi tahtadan kutular yapıyorum: Yaşam kutuları, asker kutuları (savaş karşıtı), saygı kutuları… ve artık sadece akraba ve komşulara göstermiyorum, dünyaya açıyorum. Üç boyutlu, özel mesaj içeren, mizahla paketlenmiş kutular.

Peep-show kışkırtıcı bir başlık… Peep-show’lar ilk olarak 60’lı yıllarda, Amsterdam’daki meşhur red-light-district’te (seks mahallesi) başlamıştı. Pek çok kapalı penceresi olan bir odaya girdiğinizde, bir florin karşılığında seçtiğiniz pencerenin perdesi açılır ve birkaç dakika boyunca çıplak bir kadını gözetleme hakkına sahip olurdunuz…

- Sizleri hayal kırıklığına uğratacağım için üzgünüm!

Kimi kutuların içinde çıplak kadın vücudu ayrıntıları algılayabilirsiniz, ama onun anlamı başka; çıplaklığı vurgulamak ya da şoke etmek için yapmadım, hikâyeyi bütünlüyorlar.

- Bu seriye yeni başladım. Özellikle çok beğendiğim sanaçılar Renoir, Mondriaan, Van Gogh, Appel ve Picasso için çizdim. Elbette bu saydığım sanatçıların yapıtlarından esinlendim. Ben çok genç yaşta resim sanatına esir düşen bir geçmiş yüzyıl çocuğuyum.

1956 yılında, henüz on yaşındayken, Amsterdam’da Çağdaş Sanatlar Müzesi’ni (Stedelijk Museum) ilk kez gezmiş ve bu ziyaret üzerimde büyük bir etki yapmıştı.

Mondriaan’daki uyum, Wagemaker’deki geniş bakış açısı, Appel’in ifade tarzı ve Picasso’nun deformasyonları, tüm bunları işlerimde bir araya getirmeye çalışıyorum.

Çalışma tarzım ve ses tonum tipik Nieuwendijk’tir, kendi imzam.

Gücüm deformasyondan kaynaklanıyor. Ama esas anlatmak istediğimin açık ve yalın olmasına özen gösteriyorum. Şiir, aşk, ihtiras, mizah, felsefe ve kendimle alay yaşama yansıttığım motivasyonlarımdır. Kafamda dünya kadar fikir var. Kaosun içine huzur, varoluşa da renk katmaya çabalıyorum.

- Yani “bir ara verin” demek istiyorum. Karmakarışık yaşantımızda bir “huzur arası” yaratmaya çalışıyorum. Resimlerime, çizimlerime, kutularıma bakan izleyici için bir huzur ve neşe arası yaratmaya çabalıyorum. Bunları oluşturma sürecinde ise kendi iç huzurumu yaratıyorum!

- Tipik Hollandalı’dan ziyade, Avrupalı’yım. Tamam, Rembrant’ın, Vermeer’in, Van Gogh’un, Mondriaan’ın ülkesinden geliyorum ama milliyetçi miyim? Sporda evet! Sanatta, şimdi ve hep… Fakat siyasette, hayır (belki birazcık). 60’larda Barışçı Hareket Partisi’ne üyeydim. Bu parti bugün varlığını sürdürebilseydi onları hâlâ destekliyor olurdum! Sanırım bugün eşitlik ilkelerine çok duyarlı bir sosyalistim.

Dünyamızda dengesizlikler sürüyor. Gerçekten kendimizi KENDİ dünyamızda hissedebiliyor muyuz? Öldürülen, işkence edilen, hapse atılan insanlar için gerçekten üzülüyor muyuz? Konuşma, yazma, çizme özgürlüğü bizi ne kadar ilgilendiriyor?